Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Η κατασκευή του Δημοτικού Θεάτρου ξεκίνησε στην πλατεία Κοραή το 1884 και ολοκληρώθηκε το 1895 µε αρκετές διακοπές (για οικονοµικούς λόγους) πάνω σε σχέδια του Ιωάννη Λαζαριμου, αρχιτέκτονα στον οποίο αποδίδονται σημαντικά έργα στον Πειραιά, όπως οι ναοί του Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίου Νικολάου, σχολικά κτίρια (Γυμνάσιο Πειραιώς, Zάννειο Ορφανοτροφείο), λιμενικά έργα, πλατείες (Πλατεία Κοραή) κ.ά. Η διαµόρφωση των όψεων του αποτελεί συγκερασµό γαλλικών και γερµανικών στοιχείων του Κλασικισµού. Πρόκειται για έναν απόλυτα συµµετρικό προς τους κύριους άξονές του όγκο, µε ποικίλη ανάπτυξη κατά το ύψος, εξαιτίας της σηµαντικής κλίσης του εδάφους: η όψη προς την πλατεία Κοραή είναι διώροφη, η δυτική είναι τριώροφη, ενώ οι δύο πλάγιες εκτείνονται σταδιακά σε τρεις πλήρεις ορόφους. Στην πρόσοψη δεσπόζει το επιβλητικό ναόσχημο πρόπυλο, με τις αράβδωτες κορινθιακές κολόνες, και την αετωματική επίστεψη, παραπέμποντας σε ευρωπαϊκά πρότυπα όπως η Όπερα του Μονάχου, η Κρατική Όπερα του Βερολίνου, το θέατρο Μπολσόι της Μόσχας. Κορινθιακές είναι και οι ψευδοπαραστάδες που παρατάσσονται ρυθµικά σε όλο το εξωτερικό περίβληµα του κτιρίου. Στα ισόγεια τµήµατα κυριαρχούν η λαξευτή λιθοδοµή και τα αναγεννησιακά τοξωτά ανοίγµατα. Η µορφολογική ανάδειξη όλων των όψεων διέπεται από έντονο κατακορυφισµό.
Η πλατεία του θεάτρου μορφώνεται ως πεταλόσχηµο auditorium, (εσωτερική διάταξη Μπαρόκ που σύμφωνα με ιστορικές πηγές παραπέμπει στο Θέατρο του Ωδείο στο Παρίσι) και στεγάζεται µε διακοσµηµένη καµπυλωτή ψευδοροφή. Περιβάλλεται από περιµετρικό εξωτερικό διάδροµο, ενώ από τον υπόστυλο κεντρικό προθάλαµο ξεκινούν οι δύο µνηµειακές σκάλες προς τον όροφο, και το φουαγιέ, που πλαισιώνει την κυρίως αίθουσα µε πλευρικά ορθογώνια δωµάτια. Η σκηνή φτάνει µέχρι και την υπερύψωση του δώµατος. Το θέατρο έχει τρεις σειρές εξωστών µε θεωρεία και ένα υπερώο.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λύσεις που δόθηκαν από τον αρχιτέκτονα (και καθηγητή Τοπογραφίας από το 1878 στο Πολυτεχνείο -τότε Σχολείο των Τεχνών και αργότερα Σχολείο των Βιομηχάνων Τεχνών), σε θεµελιώδη τελικά προβλήµατα του θεάτρου: στη διάταξη και τον εξοπλισµό της σκηνής, την ασφαλή και γρήγορη εκκένωσή του, τον σωστό εξαερισµό και τη θέρµανση, καθώς και την πυρασφάλεια. Για τον φωτισµό του, χρησιµοποιήθηκε αρχικά φωταέριο, λόγω του υψηλού κόστους του ηλεκτρικού ρεύµατος. Στο κτίριο στεγάζονται κατά διαστήµατα και λειτουργίες διαφορετικές από τη θεατρική. Το 1894, τα δωµάτια της νότιας πλευράς µισθώνονται στην Εµπορική Λέσχη της πόλης. Μεταγενέστερα, παραχωρείται προσωρινά ένα τµήµα στην Ένωση Ελληνίδων, για την πρώτη εγκατάσταση της Επαγγελµατικής Σχολής Γυναικών. Μετά το 1913, ορισµένες αίθουσες παραχωρούνται στο Εργατικό Κέντρο, ενώ το 1924, το φουαγιέ µετασκευάζεται για τις ανάγκες του νεοσύστατου τότε Πρακτικού Λυκείου.