Αστικές Πύλες Αρχαίου Πειραιά

Οι Αστικές Πύλες του Πειραιά συνιστούν ένα από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα του Πειραιά, καθώς αποτελούσαν την αρχαία είσοδο στην πόλη, μέσω των δύο αρχαίων λιθόστρωτων δρόμων που συνέδεαν την Αθήνα με το πολεμικό και εμπορικό λιμάνι της. Ο ένας βρισκόταν εκτός των Μακρών Τειχών και οδηγούσε στον Αστικό Πυλώνα ή Πύλη του Άστεως (σήμερα περικλείεται από τις οδούς Πύλης, Ομ. Σκυλίτση και Κολοκοτρώνη), την δυτικότερη και αρχαιότερη εκ των δύο πύλη, η αρχική φάση της οποίας ανάγεται στην εποχή του Θεμιστοκλή (479-477 π.Χ.), ενώ ο δεύτερος αναπτυσσόταν διαμέσου αυτών.
Μετά την κατασκευή από τον Περικλή του Νοτίου σκέλους των Μακρών Τειχών, προέκυψε η ανάγκη διάνοιξης και κατασκευής της Διαμέσου Πύλης, για να διευκολύνει την επικοινωνία με την Αθήνα σε περίπτωση πολιορκίας. Οι δύο μνημειακές Πύλες διέθεταν ενισχύσεις μέσω πύργων και αναπτύσσονταν σε μορφή διπύλου. Η περιοχή των δύο Πυλών ορίζεται πέριξ της σημερινής λεωφόρου 34ου Συντάγματος Πεζικού, όπου και είναι ορατά τα ερείπια αυτών: η Διαμέσου πύλη έχει αποκαλυφθεί ολόκληρη (όμως ο χώρος αυτός δεν είναι ανοικτός στο κοινό, παρά την ύπαρξη εισόδου σ’ αυτόν από την οδό Ζαννή), καθώς και τμήμα του βόρειου χερσαίου τείχους της αρχαίας πειραϊκής οχύρωσης, έργο που σχεδίασε ο Θεμιστοκλής στα τέλη του 5ου αι. π.Χ.
Την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974), επί δημαρχίας Αρ. Σκυλίτση, η περιοχή μπαζώθηκε και στη συνέχεια διχοτομήθηκε από την σημερινή οδό Ομηρίδου Σκυλίτση (παράλληλη των γραμμών του ΗΣΑΠ), με αποτέλεσμα την σημαντική καταστροφή του αρχαιολογικού χώρου. Στη δεκαετία του ’90 υποβαθμίστηκε πλήρως αποτελώντας χώρο συγκέντρωσης νυχτερινών κέντρων και βιοτεχνικών αποθηκών. Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί το χώρο της Ξυλαποθήκης στον οδό Πύλης 8, όπου η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής Πειραιώς και Νήσων σε συνεργασία με την Αττικό Μετρό Α.Ε διοργανώνει έκθεση με συλλογή από φωτογραφίες και βίντεο. Στόχος της έκθεσης αυτής είναι η περιγραφή των διαδικασιών που εξελίσσονται παράλληλα σε διαφορετικά σημεία του κατασκευαστικού έργου της Επέκτασης της Γραμμής 3 του Μετρό, υπόγεια και πίσω από εργοταξιακές περιφράξεις. Πολλά από τα ευρήματα της ανασκαφής, όπως οι αρχαίες σήραγγες, οι δεξαμενές και το ρωμαϊκό υδραγωγείο περιγράφονται με σύγχρονα εποπτικά μέσα.