Σκευοθήκη Φίλωνος

Η Σκευοθήκη του Φίλωνος συγκαταλεγόταν στα πιο θαυμαστά έργα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, καθώς και ένα από τα λαμπρότερα δημόσια κτίρια του αρχαίου Πειραιά. Σχεδιάστηκε από τον Φίλωνα Εξηκεστίδη με καταγωγή από την Ελευσίνα, γεγονός που αναφέρεται στη μαρμάρινη ενεπίγραφη στήλη που βρέθηκε το 1982 στον Πειραιά στη βόρεια πλευρά του λιμανιού της Ζέας. Το κτίριο χάρη στην επιγραφή μπορεί να αναπαρασταθεί με μεγάλη ακρίβεια. Η σκευοθήκη χρησιμοποιείτο κυρίως ως αποθήκη υλικών και οργάνων για τον εξοπλισμό πολεμικών πλοίων, καθώς εκεί τοποθετούνταν προς φύλαξη οι εξαρτήσεις των πολεμικών τριήρεων (ιστία με τους ιστούς τους) κατά τη χειμερινή περίοδο. Τα κοινά κουπιά των ερετών, τα πλατιά των πηδαλιούχων και οι ιστοί που αφαιρούνταν κατά την ανέλκυση των πλοίων, φυλάσσονταν επίσης στους νεώσοικους σε κτίρια όπως το συγκεκριμένο. Η κατασκευή του κτιρίου εκτιμάται πως πραγματοποιήθηκε επί της εποχής του ρήτορα Λυκούργου (346-328 π.Χ.), ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές υποστηρίζεται πως πραγματοποιήθηκε επί της εποχής του Δημήτριου Φαληρέως. Το εσωτερικό χωριζόταν σε τρία διαμερίσματα κατά μήκος, με δυο σειρές κιόνων: το μεσαίο διαμέρισμα ήταν μια δίοδος εκατέρωθεν της οποίας υπήρχαν ταξινομημένα διάφορα σκεύη και εξαρτήματα (ιστία, σχοινιά, κουπιά κλπ.). Ο φωτισμός επιτυγχάνονταν με την ύπαρξη 36 παραθύρων στην κάθε πλευρά του κτιρίου, ενώ η είσοδος σφραγιζόταν με δυο μεγάλες χάλκινες θύρες. Η Σκευοθήκη του Φίλωνος καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Ρωμαίο Στρατηγό Σύλλα το 86 π.Χ. Το 1988 και κατά τη διάρκεια οικοδομικών εργασιών που έγιναν στην οδό Υψηλάντου 170, βρέθηκε τυχαία η βόρεια πλευρά της Σκευοθήκης, ενώ αργότερα ένα άλλο τμήμα της ανασκάφηκε και είναι σήμερα κάτω από το οδόστρωμα της λεωφόρου 2ας’ Μεραρχίας. Σήμερα μόνο ένα πολύ μικρό μέρος από την βόρεια πλευρά της σκευοθήκης και η είσοδός της είναι ορατά, καθώς βρίσκονται στον ακάλυπτο χώρο της πολυκατοικίας επί της προαναφερομένης οδού. Το κτίριο θαυμάστηκε στην αρχαιότητα καταρχάς για τη λιτότητα και την αρμονία των αναλογιών του, αλλά κυρίως για την αίσθηση της δημοκρατικής διαφάνειας, μια και το κεντρικό κλίτος χρησίμευε ως διάδρομος ώστε κάθε πολίτης να μπορεί ανά πάσα στιγμή να επιθεωρεί το περιεχόμενο του ναύσταθμου.