Συνοικία Τσίλλερ ή Συνοικία των Επαύλεων

Ο γερμανός αρχιτέκτων Ernst Ziller ήρθε στην Αθήνα το 1859. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1875, αγόρασε μία αδόμητη έκταση στην περιοχή της τότε ακατοίκητης πλατείας Αλεξάνδρας, στο νοτιοανατολικό άκρο του λιμανιού της Ζέας, όπου και επρόκειτο να ανοικοδομήσει μια σειρά από 7 επαύλεις. Σχετικές περιγραφές διασώζονται στο κείμενο του βιβλίου “Τρελαντώνης” της Πηνελόπης Δέλτα (1932). Η πρώτη έπαυλις χρησιμοποιείτο από τον Βασιλιά Γεώργιο Α’ και τη Βασίλισα Όλγα ως παραθεριστική κατοικία. Στο δεύτερο σπίτι έμενε μια Ρωσίδα, κυρία επί των Τιμών της Βασίλισσας. Στο τρίτο σπίτι έμενε η οικογένεια Εμμ. Μπενάκη και στο τέταρτο η οικογένεια Χορν. Τα υπόλοιπα τρία χρησιμοποιούνταν από επιφανείς Αθηναίους της εποχής για την καλοκαιρινή τους διαμονή. Η ανέγερση της συνοικίας ολοκληρώθηκε στα 1877. Η θέση των επαύλεων εντοπίζεται στο τοπογραφικό σχέδιο του Πειραιά, που εκπόνησε στα 1875 ο γερμανός αρχιτέκτονας J.A. Kaupert (εντοπίζεται στην Βιβλιοθήκη της Heidelberg, ‘Karten von Attika”, Berlin 1895-1903, https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/curtius1895a) και αναφέρονται ως “Villen-Colonie Ziller”. Πίσω από το συγκρότημα των επαύλεων, βρισκόταν ήδη από το 1872 το εργοστάσιο υαλουργίας Τσίλλερ (του αδελφού του Ernst, Paul) – Οριγώνη (του Κορσικανού επιχειρηματία Β. Οrigoni), που στην συνέχεια ο Ziller μετασκεύασε σε παραθεριστική του κατοικία. Σύμφωνα με αρχειακό υλικό της εποχής και από τη μελέτη σχετικών φωτογραφιών, δίνεται η δυνατότητα περιγραφής των κτιρίων αυτών, ειδικώτερα της οικίας που τοποθετείτο στη γωνία του οικοπέδου προς τη θάλασσα. Χαρακτηριστική ήταν η ημικυκλική πρόσταση της γωνίας με το διακοσμητικό στοιχείο των Καρυάτιδων. Το κτίριο του υαλουργείου αργότερα, μετά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο και έως τις αρχές της δεκαετίας ’60, χρησιμοποιήθηκε από το Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο, ωστόσο περί το 1980 αποφασίστηκε η κατεδάφισή του. Αντίστοιχα και οι επαύλεις. Σχετική άποψη της περιοχής απεικονίζεται στο έργο του Γιάννη Τσαρούχη “Πλατεία Αλεξάνδρας και Τουρκολίμανο, 14.06.1955”, λάδι σε πανί, 37,20χ49 εκ. ιδιωτική συλλογή.