Ένας μεγάλος αριθμός νεοκλασικών κτιρίων, παραπάνω από εκατό πενήντα, έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα στον Πειραιά. Ο μεγαλύτερος αριθμός των κτιρίων αυτών καταστράφηκε κατά τον μεγάλο βομβαρδισμό του λιμανιού από τους «Συμμάχους» το 1944. Ένας άλλος σημαντικός αριθμός κατεδαφίστηκε κατά την διάρκεια των δεκαετιών του 1950-1960, χρονικό διάστημα κατά το οποίο υπήρχε τεράστια ανάγκη για στέγαση του πληθυσμού που αποφάσιζε να μείνει μόνιμα στον Πειραιά. Έτσι, στη μέχρι τότε θέση των νεοκλασικών κτιρίων άρχισαν σιγά σιγά να εμφανίζονται μεγάλες πολυκατοικίες και ο Πειραιάς σταδιακά να μετατρέπεται σε ένα πυκνοδομημένο αστικό κέντρο.

Οικία/Μέγαρο οικογένειας Μεταξά του αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλλερ. Πηγή: Σ.Κ. Σκοπελίτης, “Νεοκλασικά της Αθήνας και του Πειραιά”, Αθήνα, εκδ. Αίολος 2021, σελ. 78

Από τα νεοκλασικά κτίρια που έχουν διασωθεί, αρκετά διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Στεγάζουν κυρίως μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες, όπου στους χώρους αυτών λειτουργούν τα υποκαταστήματά τους. Πρόκειται για τράπεζες, εφοπλιστικά γραφεία και για εταιρείες ενδυμάτων. Αντίθετα, από τα κτίρια που έχουν παραμείνει στα χέρια ιδιωτών, ελάχιστα είναι τα παραδείγματα τα οποία διατηρούνται σε καλή κατάσταση και στα οποία διαμένουν ακόμα οι ιδιοκτήτες τους, ενώ πολύ μεγάλος είναι ο αριθμός αυτών που έχουν υποστεί φθορές λόγω του χρόνου και παρουσιάζουν στατικά προβλήματα. Κάποια άλλα χρησιμοποιούνται από δημόσιες ή δημοτικές υπηρεσίες όπως ωδεία, πολιτιστικοί -αθλητικοί σύλλογοι, πινακοθήκη, βιβλιοθήκη κτλ..

Μεγάλη είναι η προσπάθεια που γίνεται από το Δήμο Πειραιά, ώστε να αξιοποιηθούν κατάλληλα τα κτίρια αυτά και να παραμείνει αλώβητη η πλούσια αυτή πολιτισμική κληρονομιά. Πλήρως ανακαινισμένο είναι πλέον το Παλαιό Ταχυδρομείο (πρώην ΤΤΤ), στεγάζοντας το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου, τη Δημοτική Πινακοθήκη και άλλες υπηρεσίες, όπως και το Δημοτικό Θέατρο που είναι και το πιο χαρακτηριστικό κτίριο της πόλης σήμερα αποκατεστημένο.

Παλιό Ταχυδρομείο (πρώην ΤΤΤ), Πηγή: Σ.Κ. Σκοπελίτης, “Νεοκλασικά της Αθήνας και του Πειραιά”, Αθήνα, εκδ. Αίολος 2021, σελ.166

Στα κτίρια του Πειραιά, και λόγω της γειτνίασης με την Αθήνα, ακολουθήθηκαν πιστά η αρχιτεκτονική και τα πρότυπα κατασκευής της αθηναϊκής κατοικίας. Όμως, οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες των κτιρίων εμφανίζουν ενδιαφέρον και σημαντική ποικιλία, εξαιτίας και της τάσης των κατοίκων να υπερβαίνουν τα αθηναϊκά πρότυπα.

Τα πιο σημαντικά νεοκλασικά κτίρια του Πειραιά θεωρούνται τα ακόλουθα:

• • • Κτίριο/ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, δηλ. το πρώην Μέγαρο Στρίγγου,
    • Οικία/Μέγαρο οικογένειας Μεταξά
    • Κτίρια ακτής Παύλου Κουντουριώτη
    • Κτίριο Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος
    • Κτίριο Ναυτικής Σχολής Δοκίμων
    • Και το Εκλεκτικιστικό Μέγαρο Αδερφών Βάττη (πρώην ξενοδοχείο Διεθνές)

Στις σελίδες του piraeusarchwalks.gr μπορείτε να δείτε τα περισσότερα νεοκλασικά κτίρια του Πειραιά, καθώς και εκλεκτικιστικά κτίρια των πρώτων δεκαετιών του 20^ου αι., αλλά και τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της ευρύτερης περιοχής. Αν και η διαδικτυακή εφαρμογή εστιάζει στην αρχιτεκτονική κληρονομιά του 19^ου αι. και στις πρώτες δεκαετίες του 20^ου, εν τούτοις συμπεριλαμβάνει και αναφορές στους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους και το Αρχαιολογικό Μουσείο με το Ελληνιστικής εποχής θέατρο.

Κτίριο/ Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, πρώην Μέγαρο Στρίγγου. Πηγή: Σ.Κ. Σκοπελίτης, “Νεοκλασικά της Αθήνας και του Πειραιά”, Αθήνα, εκδ. Αίολος 2021, σελ. 164